မွန်တို့ချစ်သော တအာင်းသက္ကရာဇ် (၂၇၁၇)

စာရေးသူ – ရတု

နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ ကာလတစ်လျှောက် ပထဝီအနေအထားအရ အဝေးဆုံးသို့ ကွဲကွာခဲ့ရသည့် မျိုးနွယ်တူလူမျိုးစုများထဲတွင် မွန်နှင့် တအာင်း (ပလောင်) တို့သည် ထူးခြားစွာ ပါဝင်နေသည်။ မွန်တို့က မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းကို စိုးမိုးခဲ့ပြီး တအာင်းတို့က မြောက်ပိုင်းတောင်တန်းဒေသများတွင် ခိုအောင်းနေထိုင်ခဲ့ရသည်။

ဤကဲ့သို့ ရက် လ နှစ်များ ကုန်ဆုံးခဲ့ရာ ယခုအခါ တအာင်းသက္ကရာဇ် (၂၇၁၇) ခုနှစ်သို့ ကူးပြောင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့ တအာင်းနှစ်သစ်ကူး အချိန်ခါသမယတွင် မွန်-တအာင်း ညီနောင်တို့၏ သမိုင်းကြောင်းဆိုင်ရာ သံယောဇဉ်များ ပြန်လည်အသက်ဝင်လာအောင် တူညီသော စကားလုံးအချို့အား အနည်းငယ် တူးဆွလိုသည်။

၁။ သမိုင်းကို ထင်ဟပ်သော တူညီသည့် ဝေါဟာရများ

မွန်နှင့် တအာင်းဘာသာစကားနှစ်ခုစလုံးသည် အဓိကအားဖြင့် မွန်-ခမာ (Mon-Khmer) မျိုးနွယ်စုမှ ဆင်းသက်လာခဲ့သော်လည်း ယနေ့ခေတ်တွင်မူ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး နားလည်ရန် ခက်ခဲလောက်အောင် ကွဲပြားသွားပြီဖြစ်သည်။ သို့တိုင် နှစ်သစ်ကို ပြောဆိုရာတွင် အသံထွက်မှာ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။

မွန်နှင့် တအာင်းတို့၏ နက်ရှိုင်းသော သမိုင်းဝင် ဆက်နွှယ်မှုကို “သၞာံတၟိ” (နှစ်သစ်) ဟူသော ဝေါဟာရတစ်ခုတည်းဖြင့်သာမက လူမှုဘဝနှင့် ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ အခြေခံစကားလုံးများစွာကပါ ထင်ဟပ်ပြနေပါသည်။

အထင်ရှားဆုံး ဥပမာဖြစ်သော “နှစ်သစ်” ကို ဖော်ပြသည့် “သၞာံတၟိ” (မွန်) – “Sanam Tamin” နှင့် ဟနမ်တမီ (တအာင်း) – “Sanam Tamin” တို့ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ အသံထွက်မှာ လုံးဝ တူညီနေပါသည်။
မိသားစုဆက်နွယ်မှုကို ဖော်ပြသည့် “သား/ကလေး” ကို မွန်တို့က “ကွန်း” – (koŋ) ဟု သုံးနှုန်းပြီး တအာင်းတို့က (ကွံန်၊ ကော်န်) – (khuŋ) ဟူ၍ ဗျည်းနှင့် သရသံတို့ဖြင့် ဆင်တူယိုးမှား နီးစပ်မှုများ ရှိနေပါသည်။
ထို့ပြင် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးတွင် အရေးပါသော “ကျေးဇူးတင်ပါသည်” ကို ဖော်ပြရာတွင်လည်း မွန်တို့၏ (တင်ဂုဏ်ရ) နှင့် တအာင်းတို့၏ (တာင်ကေးစူး) တို့သည် “ဂုဏ်” ဟူသော ဝေါဟာရကို အခြေခံပြီး ယဉ်ကျေးမှုအရ တူညီစွာ အသုံးပြုနေသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဤသို့သော တူညီသည့် ဝေါဟာရများစွာကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခြင်းသည် မွန်-ခမာ မျိုးနွယ်စု၏ ခိုင်မာမှုကို ပြသနေပါသည်။ ဤစကားလုံးများသည် ဘိုးဘွားများ ထားခဲ့သော ယဉ်ကျေးမှု အမွေအနှစ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ နှစ်သစ်ကို ကြိုဆိုသည့် ဤကာလတွင် ဤဘုံဝေါဟာရများသည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေးအတွက် အက္ခရာကျသော ဖိတ်ခေါ်သံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

၂။ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီ ကွဲကွာခဲ့သည့် သမိုင်းဝင်ဇာတ်လမ်း

မွန်နှင့် တအာင်းလူမျိုးတို့၏ ဘိုးဘွားများသည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ထောင်ချီကာလများက စတင်၍ တောင်ဘက်သို့ ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့ကြသည်။ သို့သော် မြေမျက်နှာသွင်ပြင်နှင့် ဒေသအလိုက် လွှမ်းမိုးမှုများကြောင့် လမ်းခွဲခဲ့ကြရသည်။

မွန်လူမျိုးများ သည် မုတ္တမပင်လယ်ကွေ့နှင့် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက်တွင် အခြေချပြီး ဒေသတွင်း အင်အားကြီးသော ပင်လယ်ပြင် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ စာပေ အမွေအနှစ် များကို ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။ တအာင်းလူမျိုးများသည် မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်အနီးရှိ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း တောင်တန်းဒေသများတွင် အခြေချခဲ့ပြီး ဒေသန္တရယဉ်ကျေးမှုနှင့် သံစဉ်အတက်အကျရှိသော ဘာသာစကား လွှမ်းမိုးမှုများကို ခံယူခဲ့ရသည်။

ဤသို့ဖြင့် ပထဝီအနေအထားအရ လုံးဝကွဲပြားခြားနားသော ပတ်ဝန်းကျင်နှစ်ခုတွင် ရှင်သန်ခဲ့ရသော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရိုးရာဓလေ့များတွင် မပျက်စီးဘဲ ကျန်ရှိနေသည့် တူညီသော အနှစ်သာရများ ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

၃။ သွေးသားဆန်သော ညီအစ်ကို ခံစားချက်၏ နက်နဲမှု

အံ့အားသင့်စရာကောင်းသည်မှာ မျိုးနွယ်စုနှစ်ခုသည် မိုင်ပေါင်းများစွာ ကွာဝေးနေသော်လည်း ယနေ့တိုင် မွန်နှင့် တအာင်းတို့သည် တွေ့ဆုံသည့်အခါတွင် “ကျွန်ုပ်တို့သည် တစ်မိသားစုတည်း” ဟူသော ခံစားချက်ကို အလိုအလျောက် ခံစားမိနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။

ဤသွေးသားဆန်သော ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှုသည် သမိုင်းစာမျက်နှာများက လာခဲ့သည့် ရင်းနှီးမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးနှင့် ပထဝီကန့်သတ်ချက်များက ဖြတ်တောက်နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ယခုအခါတွင် အနာဂတ်ကို တည်ဆောက်မည့် လူငယ်မျိုးဆက်သစ်များ သည် ဤနက်ရှိုင်းသော ခံစားချက်ကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြပြီဖြစ်သည်။

၄။ ပေါင်းစည်းရေးဆီသို့ ဦးတည်သော မွန်-ခမာ လူငယ်လှုပ်ရှားမှု

မွန်၊ တအာင်း၊ ဝ စသည့် မွန်-ခမာ အုပ်စုဝင် လူငယ်များသည် အချင်းချင်း နိုင်ငံရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမှုရေး အကြောင်းအရာများ ကို ပူးပေါင်းဆွေးနွေးလာကြသည်။ ဤစည်းလုံးမှုသည် တိုင်းရင်းသားများ၏ တန်းတူအခွင့်အရေးနှင့် အနာဂတ် တိုင်းပြည်သစ်တည်ဆောက်ရာတွင် ဘုံရည်မှန်းချက်များကို ပိုမိုခိုင်မာစေသည်။

ဝေးကွာနေသော မျိုးနွယ်စုများ ပြန်လည်ပူးပေါင်းပြီး အင်အားကြီးမားသော မွန်-ခမာ ညီညွတ်ရေး မဟာမိတ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်မည့် လမ်းစများကို ဤလူငယ်များက အပတ်တကုတ် ရှာဖွေလျက်ရှိသည်။

၎င်းတို့သည် သမိုင်းတစ်‌ခေတ်ကို ပြန်လည်ဆန်းသစ်မည့် မျိုးဆက်များလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ စည်းလုံးမှုကို ဖော်ထုတ်ပြသနိုင်ရန် ၎င်းတို့က အားကောင်းသော ခြေလှမ်းသစ်ခရီးတစ်ခုသို့ စတင်လျှောက်လှမ်းနေပြီ ဖြစ်သည်။

၅။ နိဂုံး – စည်းလုံးခြင်း ပဲ့တင်သံ

ဤဆောင်းပါးကို တအာင်းနှစ်သစ်ကူးအခါသမယတွင် ရေးသားရခြင်းသည် မွန်-ခမာ မျိုးနွယ်စုဝင်များအားလုံး သွေးသားရင်းနှီးမှုကို ပြန်လည်အမှတ်ရစေရန်၊ အချင်းချင်း နားလည်မှုနှင့် ချစ်ခင်ရင်းနှီးမှုကို တည်ဆောက်၍ ပိုမိုသာယာဝပြောသည့် အနာဂတ်ကို ဖန်တီးနိုင်ရန် လှုံ့ဆော်မှုပေးလိုသည့် ရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်ပါသည်။

တအာင်းသက္ကရာဇ် ၂၇၁၇ ခုနှစ်မှသည် မွန်-ခမာ ညီအစ်ကို မောင်နှမများအားလုံး ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တိုးတက်မှုရလဒ်များကို ရရှိပြီး ပျော်ရွှင်သော နှစ်သစ်ဖြစ်ပါစေကြောင်း ဆုမွန်ကောင်း တောင်းလိုက်ပါသည်။ မွန်-ခမာ မျိုးနွယ်စု၏ စည်းလုံးသော ရင်ခုန်သံများ ပဲ့တင်ထပ်ပြီး အစဉ်ထာဝရ နိုးထရှင်သန်နေပါစေ။

စာရေးသူ “ရတု” သည် မွန်နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဖြစ်ပြီး စာပေ၊ ဂီတနှင့် သုခုမဆိုင်ရာ အနုပညာဝါသနာရှင် လူငယ်တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။