တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် မိမိ၏ ဘာသာစကား၊စာပေ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ထိန်းသိမ်းရမည်မှာ အမှန်ပင် ဖြစ်သော်လည်း မိမိဘာသာစကားကိုသာ စွဲကိုင်ထားပါက ကမ္ဘာနှင့်ရင်ဘောင်တန်းနိုင်မည်မဟုတ်ဟု တိုင်းရင်း သားရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး နိုင်သက်လွင်က တိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီများ တွေ့ဆုံပွဲတွင် ပြောသည်။
၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ မေ ၁၄ ရက်နေ့က ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ကမာရွတ်မြို့နယ်၊ ပြည်လမ်း၊ ရ မိုင်ခွဲရှိ K H Hotel ၌ ပြုလုပ်ခဲ့သော တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးနှင့် ရန်ကုန် တိုင်းရင်းသားစာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီများ တွေ့ဆုံပွဲတွင် ထိုသို့ ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
“မိမိဘာသာစကားကို စွဲကိုင်ထားရင် ကမ္ဘာနဲ့ရင်ဘောင်တန်းနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။ အရင်က ထိုင်းကို ရောက်တော့ ကျွန်တော်တို့က အင်္ဂလိပ်လို့ ပြောတယ်။ သူတို့က မသိဘူး၊ မပြောတတ်ကြဘူး။ ဒါနဲ့ ကြားခံလူခံပေးဖို့ ပြောရ တယ်။ အခု သူတို့ဆီမှာ TV ကြော်ငြာတွေမှာတောင် အင်္ဂလိပ်လို့ ညှပ်ထည့်လာတော့ သူတို့ ကမ္ဘာနဲ့ရင် ဘောင်တန်းတူ ရလာတယ်။ သူတို့သာ အခုထိ သူတို့ဘာသာ စကားကိုဘဲ စွဲကိုင်ထားရင် ကမ္ဘာကိုရင်ဘောင်တန်းနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူး။ ကျွန်တော်မွန်လူမျိုး အခုမွန်လိုပြောရင် ဘယ်သူပြောမလဲ။ ဗမာလိုဘဲ ပြောရတာဘဲ။ ဒါပေမယ့် စာပေကို ထိန်းရမှာမှန်တယ်။ စွဲကိုင်ထားဖို့မလိုဘူး” ဟု ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး နိုင်သက်လွင်က ဆိုသည်။
ထို့ပြင် တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် နဂိုလ်ရှိပြီးသား စာပေနှင့်ယဉ်ကျေးမှုများ ခိုင်ခံ၊ တည်တံ့ပြီး ခေတ်မီဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဟုလည်း ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။
တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာန ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် တိုင်းရင်းသားစာပေ နှင့် ယဉ်ကျေးမှု က်ောမတီများ တွေ့ဆုံပွဲတွင် ရှမ်း၊ ကယား၊ ကရင်၊ ရခိုင်၊ မွန်၊ လီဆူး၊ ရဝမ်၊ တအောင်း(ပလောင်)၊ စသည့် စာပေ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီများမှ တာဝန်ရှိသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပြီး အပြန်အလှန် ဆွေးနွေး တင်ပြခဲ့ကြသည်။
“ရှမ်းပြည်နယ်မှာ အခုသင်နေတဲ့ ရှမ်းစာပေတွေကို အစိုးရက ပြည်မမှာရှိတဲ့ ရှမ်းတွေအတွက် မပါဘူးဆိုပြီး ပြောလာတယ်။ ဒီတော့ ပြည်မမှာရှိတဲ့ ရှမ်းတွေက ရှမ်းစကားလည်း မပြောတတ်တော့ဘူး၊ ကြာရင် စာပေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေ ပျောက်ကွယ်သွားတော့မယ်။ ဒီလို ဖြစ်ရပ်မျိုးတွေကို တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာန အနေနဲ့ နိုင်ငံအနှံ့အပြားမှာရှိတဲ့ ရှမ်းလူမျိုးတွေအားလုံး သင်ကြားခွင့်ရအောင်လုပ်ပေးစေချင်ပါတယ်။ ပြီးတော့ မိခင် ဘာသာစာပေကိုလည်း သင်ကြားနိုင်ရေးအတွက် ထောက်ပံ့မှုတွေ ပေးအပ်စေချင်ပါတယ်” ဟု ရှမ်းစာပေ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုအသင်း(ရန်ကုန်)အတွင်းရေးမှူး ဦးစိုင်းလျန်းဟန် ကပြောသည်။
မိခင်ဘာသာ စာပေကို မျိုးဆက်သစ် ကလေးငယ်များ သင်ကြားခွင့်ရရှိရေးအတွက် အစိုးရထောက်ပံ့ပေးရေး တိုင်းရင်းသား ရေးရာဝန်ကြီးဌာနမှ ကူညီပေးရန်၊ သက်ဆိုင်ရာတိုင်းရင်းသားများ၏ အချက်အလက်များကို အလွယ်တကူ ရှာဖွေနိုင်ရန် တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာနမှ သုတေသနရုံး ဖွင့်လှစ်၍ ကူညီပေးရန်၊ တိုင်းရင်းသားများ၏ စာပေနှင့် ယဉ်ကျေးမှု စာတမ်းဖတ်ပွဲများကို ကျင်းပနိုင်ရေး စီစဉ်ပေးရန်၊ တိုင်းရင်းသားများသည် မိခင် စာပေကို သင်ကြားနိုင် ရေးအတွက် အစိုးရမှ ဘတ်ဂျက် ထောက်ပံ့ပေးရန် စသည့် ကိစ္စရပ်များကို အဆိုပါ စာပေနှင့်ယဉ်ကျေးမှုကော်မတီများမှ တာဝန်ရှိသူများက တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။
လက်ရှိတွင် တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာန ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာထားသော်လည်း လုပ်ငန်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် ဝန်ထမ်းများ မခန့်အပ်ရသေးကြောင်း၊ တိုင်းဒေသကြီး နှင့် ပြည်နယ် အသီးသီးတွင် ဌာနများမဖွင့်လှစ်ရသေးကြောင်း၊ တစ်နှစ် ဘတ်ဂျက်ငွေမည်မျှသုံးရမည်ကို မသတ်မှတ်ရသေးကြောင်း တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာန ညွန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဝင်းနိုင် က ဆိုသည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရ ယခင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်လက်ထက်တွင် သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသကြီးများတွင် တိုင်းရင်းသားများနေထိုင်ကြသော လူဦးရေအချိုးအစားအလိုက် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲဖြင့် တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးများကို ခန့်အပ်ထားရှိခဲ့သော်လည်း အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် NLD ဦးဆောင်သော လက်ရှိအစိုးသစ်စတင်ဖွဲ့စည်းရာတွင် ပြည်ထောင်စုအဆင့် တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီးဌာန တစ်ခုကို သီးသန့်ဖွင့်လှစ်ထားရှိပြီး မွန်အမျိုးသား နိုင်သက်လွင်သည် ပထမဆုံး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး အဖြစ်ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်းခံရသူ ဖြစ်သည်။
